Τελικό Νι

 Σύμφωνα με τη διδασκόμενη γραμματική, τα άρθρα τον και την, το αριθμητικό και αόριστο άρθρο  έναν, τα άκλιτα δεν και μην και η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν και την διατηρούν το τελικό ν (νι) όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν ή από στιγμιαίο σύμφωνο, δηλαδή τα γράμματα κ, π, τ, τις διφθόγγους μπ, ντ, γκ, τσ και τζ και τα διπλά ξ και ψ. Πριν από όλα τα άλλα γράμματα το τελικό ν παραλείπεται.

Επίσης, το τελικό ν παραμένει πάντοτε, δηλ. ανεξάρτητα από τον φθόγγο που ακολουθεί, στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτόν και τον και στο τροπικό επίρρημα σαν.

Παρατηρήσεις:

• H Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γυμνασίου (2008)^[1] αναφέρει: «Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του θηλυκού γένους του οριστικού άρθρου (τη[ν]/στη[ν]) και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτή[ν], τη[ν]), καθώς και το τελικό ν των αρνητικών επιρρημάτων δε(ν) και μη(ν) διατηρείται στον γραπτό λόγο, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από ένα από τα παρακάτω: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τα, τζ, ξ, ψ, π.χ. Μίλησε με την  κόρη του, αλλά Παρακολουθούσε με προσοχή τη ροή του νερού. Αν και ήρθε αργά, τη δέχτηκαν με χαρά, αλλά Όταν μιλούσε η Θάλεια δεν την άκουγε κανένας. Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού γένους του οριστικού και του αόριστου άρθρου (τον/στον, έναν), καθώς και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτόν, τον) διατηρείται στον γραπτό λόγο πάντοτε, στον προφορικό όμως λόγο προφέρεται συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που ακολουθούν φωνήεντα ή τα: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ, π.χ. Ο Σωτήρης χθες πήγε βόλτα με έναν συμμαθητή του στον ζωολογικό κήπο. Αυτόν τον άνθρωπο δεν το συνάντησε ποτέ.»

• Διάφοροι γλωσσολόγοι, όπως οι Α. Τσοπανάκης, Χ. Κλαίρης και Γ. Μπαμπινιώτης, έχουν προτείνει να γράφεται πάντοτε με ν το αρσενικό άρθρο τον, έτσι ώστε να ξεχωρίζει από το ουδέτερο το, όπως συμβαίνει με την προσωπική αντωνυμία τον που γράφεται πάντοτε με ν για να διακρίνεται από το ουδέτερο το χωρίς το ν. Για παράδειγμα, να γράφεται τον γραμματέα αντί το γραμματέα, τον φόβο αντί το φόβο κ.ο.κ. Η παρατήρηση αυτή έχει αυξημένη χρησιμότητα όταν ακολουθούν ένα ή περισσότερα επίθετα, π.χ. τον μεγάλο κόλπο ~ το μεγάλο κόλπο (άλλη σημασία), ή όταν το ουσιαστικό απέχει πολύ και ο αναγνώστης είναι αβέβαιος ως προς το γένος του μέχρι να φθάσει εκεί, π.χ. παρουσίασε το(ν) νέο, αναλυτικό και εκσυγχρονισμένο κανονισμό. Επίσης, έχει προταθεί το δεν να γράφεται πάντοτε με ν, για να διακρίνεται από τον σύνδεσμο δε. Για παράδειγμα, ο ίδιος δεν έκανε δεκτή την πρόταση, απάντησε δε ότι....

• Η σχολική γραμματική ακολουθεί την παραδοσιακή περιγραφή των φωνημάτων και, ως εκ τούτου, αποκαλεί εσφαλμένα διφθόγγους τα ηχηρά κλειστά σύμφωνα [b, d, g], δηλ. μπ, ντ, γκ. Η χρήση τού τελικού ν πριν από τα θηλυκά ονόματα που αρχίζουν με αυτά τα σύμφωνα είναι περιττή, διότι η ηχηρότητα ήδη υπάρχει: τη ντουλάπα, τη μπάλα, τη γκρίνια.

• Στη σχολική γραμματική (Μ. Τριανταφυλλίδη, Μικρή Νεοελληνική Γραμματική) έχει προστεθεί από το 1975 (β΄ έκδ.) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου τού Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, η οποία προκρίνει τη διατήρηση του τελικού -ν «πάντοτε, ὁποιοδήποτε σύμφωνο καὶ ἂν ἀκολουθῆ, στὶς ἀκόλουθες περιπτώσεις: α) στὸ ἄρθρο τὸν πρὶν ἀπὸ ἐπίθετο (ἀνεξάρτητα ἂν ἀκολουθῆ ἢ ὄχι οὐσιαστικό), ἢ πρὶν ἀπὸ ὄνομα κύριο: τὸν μεγάλο νικητή, τὸν ζωντανὸ περίγυρο, τὸν νεοφερμένο, τὸν χειρότερο· τὸν Φαίδωνα, τὸν Μανόλη, τὸν Ροΐδη· β) στὰ ἄκλιτα δέν, σάν: σὰν χιόνι, δὲν θέλω· γ) στὸ ἄρθρο τῶν: τῶν φίλων μου· δ) στὴν τριτοπρόσωπη προσωπική ἀντωνυμία τόν: τὸν βλέπω...» (§ 136). Εντούτοις, η διδασκαλία των εν λόγω προσθηκών δεν έγινε με τρόπο συστηματικό, με αποτέλεσμα να επικρατεί συχνά σύγχυση σχετικά με το τι προβλέπει ο σχολικός κανόνας. Επιπλέον, η γ΄ έκδοση (1978) και οι εφεξής ανατυπώσεις της απέσυραν τις συγκεκριμένες διευκρινίσεις και μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει ικανοποιητική ρύθμιση του ζητήματος από τη σχολική γραμματική.

Συνοψίζοντας:

Διατηρούν το τελικό ν οι λέξεις:

  

τον, την   έναν   δεν, μην   αυτήν, την   αυτόν, τον

όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από:

φωνήεν  ή

κ  π  τ  μπ  ντ  γκ  τσ  τζ  ξ  ψ

Με έντονους χαρακτήρες είναι οι λέξεις που προτείνεται^[2] να διατηρούν πάντοτε το τελικό ν ανεξάρτητα από το αρχικό γράμμα της επόμενης λέξης.

______________________________________________________________________

1. ↑ Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας σ. 21.
2. ↑ Από γλωσσολόγους όπως ο Α. Τσοπανάκης, ο Χ. Κλαίρης και ο Γ. Μπαμπινιώτης. Ο Τσοπανάκης, ειδικότερα, προτείνει τη διατήρηση του τελικού -ν ακόμη και στο θηλυκό άρθρο την, καθώς και σε άναρθρα αρσενικά επίθετα, π.χ. προκάλεσε ισχυρόν κλυδωνισμό.

       Πηγή: Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.